Bir soğutma sisteminin arıza yapmadan ve bekleneni verecek şekilde çalışması:

Tesisatın kurulması, ilk çalıştırılması, ayarlanıp devamlı hizmete sokulması sırasında yapılan çalışmaların bilinçli olarak ve temizlik ön planda tutularak yapılması,

Tesisatın çalışmaya devam ettiği sürece periyodik bakım ve kontrollerin muntazam bir şekilde yapılması, görülen aksaklık ve anormal durumlara hemen müdahale edilmesi,

husularının noksansız, aksamadan ve geciktirmeden yapılması ile mümkün olabilir. Bu bölümde, kapasite tayini gerçekçi hesaplara göre yapılmış ve sistemin müteferrik aksamı ( kompresör, kondanser, evaporatör, ekspansiyon valf boru tesisatı) mevcut çalışma şartlarında birbirine uygun şekilde ve doğru seçilmiş olarak kabul edilen bir soğutma sisteminin montajı, işletmeye alınması, işletmesi, koruyucu bakımı, arızaların aranıp bulunması ve giderilmesi gibi hususlara değinilecektir.

Montaj

Soğutma sisteminin arıza yapmadan ve bekleneni verecek şekilde çalışmasının birinci be en önemli gereği, sistemi meydana getiren münferit elemanların her birinin montajının gereken şekilde yapılmış olmasıdır. Montajı yapan teknisyenin soğutma konusunu iyi bilmesi ve mekanik aksamlarını iyi kavramış olması işi büyük ölçüde kolaylaştıracaktır. Montör, kullanacağı takımlarını iyi tanımalı, malzeme ihtiyaçlarını çıkartabilmeli ( Boru, fittings, kaynak teli, temizleme malzemesi, vs. ) ve işe başlamadan önce işlerini planlayarak gerekirse sistemin bir uygulama krokisini yapmalıdır. Yapılan işin dış görünümünün de önemli olduğu, temiz ve itinalı bir işçiliğin aranacağı unutulmamalıdır. Bir soğutma teknisyeni kullandığı takımlarla montaj malzemelerini şu şekilde gruplamak mümkündür.

El takımlar, el aletleri

Boru montajı için gerekli takımlar

Soğutma sistemini muayene-test ve servis bakım aletleri

Ölçü –ayar kontrol aletleri ve soğutma performansı test cihazları

Ufak montaj malzemeleri

Muhtelif borular ve fittingsleri

Montaj malzemeleri olarak, ana soğutma malzemesinin dışındaki en çok kullanılan malzeme, boru ve fitingslerdir. Bu nedenle soğutma ekbinin boru ve fitingsleri çok iyi tanıması gereklidir.Halojen soğutucu akışkanlar için en iyi boru türü bakır borudur. Amonyak ise bakır ve bakır alaşımlarına korozyon yoluyla aşındırıcı etki yaptığından bu soğutucu akışkan için en uygun boru cinsi çelik çekme borudur.

Küçük kapasiteli tesisatlarda kullanılan bakır boru genellikle tavlanmış, yumuşak borudur ve piyasada kangal halinde bulunur ( ¼ ‘’ , 3/8’’, ½ ‘’, 5/8’’ ve ¾’’ çaplarda).

Ufak montaj malzemeleri olarak adlandırılan cıvata, somun, vida, perçin, rondela, kelepçe, askı gibi malzemeler endüstrinin hemen bütün kollarında kullanılan standart türden malzemeler olup her an piyasadan temini mümkündür. Yalnız, boru askı ve kelepçelerinden bakır borular için kullanılanlar, demir boru için olanlardan hem ölçü hem de yapılış bakımından biraz farklıdırlar. Bakır borular ile temas eden keskin köşeleri boruyu zamanla aşındırıp kesmesini ve delmesini önlemek üzere kelepçe kısmının iç yüzeyine sert kauçuk veya plastik bir bant konulmaktadır. Bakır borular için, boru çaplarına uygun ölçüde ve duvara bitişik şekilde bir veya birkaç borunun montajına imkan veren kelepçeler yapılmıştır.

Ön Hazırlık

Montajın aksamadan yürütülebilmesi için lüzumlu görilen bütün cihaz, fitings, boru vediğer malzemelerin iş yerine gelmiş olması, temiz ve emniyetli bir yerde muhafaza edilmesi ve aranan bir parçanın kolaylıkla bulunabileceği tarzda istiflenmiş olması gerekir. Malzeme, dış darbelere uğramayacağı bir yerde ve her bir malzeme arandığında kolayca bulunabilecek tarzda tertiplenmelidir.

Şantiyede daima teslim alma ile görevli, yetkili ve güvenilir bir eleman bulunmalı ve tüm teslimatlar tesellüm fişiyle, imzalı bir şekilde yapılmalıdır. Tesellüm fişleri gelen veya verilen malzemeye göre, küçük parça ve aksesuarları da kapsayacak şekilde tanzim edilerek iyice kontrol edildikten sonra imzalanmalıdır. Ambalajlar açılırken cihaz ve makinalara hasar verilmemelidir. Ağır cihazlar yaşam mahalini görünceye kadar açılmamalıdır.

İnşaatın seyri yakından takip edilip montajdan önce yapılması gereken işler tamamlanmalıdır. Örneğin, soğuk odaya evaporatör askıları veya konsolları, izole ve sıvalar yapılmadan öne konulmalı, elektrik kabloları ve soğutma borularının geçeceği yerlere delikler bıraktırılmalı, yoğuşum suyunun atılması için tertibat alınmalı, beton kaideler döktürülerek üzerlerine ankraj cıvataları konulmalıdır.

Montaj yapacak olan soğutma ekibi işin projesini yakından tetkik edip, gelen cihaz ve malzeme miktarını, işe uygunluğunu, evsafını kontrol ve muayene ederek gerekiyorsa düzeltme işlerini hemen yapmalı, gereken önlemleri almalıdır.

Montaj işleminde, malzeme kadar takımlar da önemlidir. Soğutma ekibinin takımları noksansız ve iyi evsaflı olmalıdır. Montaja başlamadan önce montör, bütün takımlarını muayene edip noksansız ve faal vaziyette olduğunu görmeli, montaj sırasında kullanılacak oksijen, aset,len (veya karpit , kaynak teli, kaynak pastası, zımpara kağıdı, azot, temizlik malzemesi, gibi ihtiyaçların iş yerinde yeterince, hazır vaziyette olmasını temin etmelidir. Montajın süreklilik içinde ve süratle yapılmasında çok yönlü yararlar vardır.Bu, herşeyden önce tesisatın dış hava ile olan irtibatının süresini kısaltacaktır. Ön hazırlık sırasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir;

Kompresör ve diğer malzemenin üzerinden ve ambalajından çıkan katalog, broşür, tarifname gibi kağıtları okuyun, gösterilen talimat ve tavsiyeleri yerine getirin ve bunları atmayın, biriktirin, çalıştıracak ilgiliye verin.

Beton kaide yapılırsa; beton ağırlığı, taşıyacağı cihaz ağırlığının 1,5-2 katı olmalıdır. Kaide, kompresör grubundan 15 er santim taşmalıdır ( volan dahil ), beton kaidenin altına katiyyen mantar ve daha başka yumuşak ve esnek malzeme konulmamalıdır.

Kompresörün konulacağı yerin seçimi ;

Sesin sıkıntı olmayacağı bir yer,

Titreşimin mahzurlu olmadığı bir yer,

Düzgün ve yatay bir yüzey,

Konacak ağırlığı taşıyabilecek bir döşeme,

İyi havakandırılmış bir hacim (kompresör uzakta olsa dahil kompresör mahalli iyi havalandırılmalıdır.

Servis için yeterli mesafeler ve hacim düşünülüp bırakılmalıdır.

Aşırı toz, pislik, rutubet olmamalı, kompresöre ve diğer elektrik aksamlarına su damlamamalıdır.( sızıntı veya terlemeden).

3 Ana Parçaların Montajı

Çoğunlukla ana parçalar fabrikasyon olarak grupandırılmış elemanlardır. Bu ana parçalar şöyle özetlenebilir;

Kompresör ve motor (kaidesiyle )

Kondanser ile hava vantilatörü ve sıvı deposu ( receiver ) veya sulu kondanser ( sulu kondanserde hava vantilatörü ve genellikle ve ayrı bir sıvı deposu yoktur ).

Evaporatör ; hava vantilatörleriyle ( su soğutucu evaporatörlerde vantilatör yoktur ).

Elektrik besleme ve kumanda tablosu

Konulacak makinanın gücü yeterli kapasitede şebeke besleme hattı ile trafo ve bina elektrik sayacı/tesisatı bulunmalıdır, voltaj ve frekanslarda uygun olmalıdır ( kontrol edilmelidir ). Ayrıca ;

Konulacak grup tablosundaki sigorta, kontaktör ve termiklerin motor güçlerine uygun olması sağlanmalı,

Yağ basıncı emniyet ve alçak – yüksek basınç otomatiklerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli,

Kondanser fanları, sirkülasyon pompaları, soğutma kulesi fanları, vs. gibi elemanların dönüş yönlerinin doğru olması sağlanmalı

Besleme hatlarını topraklama hatlarını kumanda hatlarını kontrol ederek geçirgenlik sağlanmalıdır.

Her bir parça dikkatlice, düzgün bir şekilde yerine koyup gerçek çalışma konumuna getirerek tespit ediniz. Açık tip kompresör kullanılmış ( İkinci El kompresör ) ve motor ile kompresör fabrikasyon bir kaide üzerine oturtulmamışsa, kayış ve kasnakların tam bir hizada olmasına ve kayış gerginliklerinin iyi ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Soğutma kompresörünün yerleştirilmesinde binanın taşıma gücü ( statik ) yönündengenellikle büyük bir sorun ortaya çıkmamaktadır. Fakat titreşim ve gürültü dağılımı yönünden ,bilhassa açık tip kompresörler için dikkatli olmak ve bazı önlemler almak gerekecektir.kompresör grubu beton kaidesinin, yarım hermetik veya yüksek devirli, iyi balans edilmiş- açık tip kompresörler için 10-15 cm. kalınlıkta tutulması yeterli olacaktır. Açık tip, ağır devirli kompresörlerde ise toplam ağırlığın 1.5 ile 2 katı ağırlıkta ve grup dış sınırlarını 15 cm. aşan bir beton kaide gereklidir. Bu beton kaidenin tabii zemin üzerine oturtulması ve bina elemanlarından aralıklı tutulması tavsiye edilmektedir, tam kapalı tip (hermetik ) kompresörler ise genellikle titreşimi önleyici yay ve kauçuk ayaklarla tespit edilmektedir.kompresör kaidesi ile döşeme betonu arasına sarsıntıyı almak üzere her ne şekilde olursa olsun mantar, strafor ve benzeri herhangi bir tabaka konulmamalıdır ve bu çok zararlı sonuçlar verebilir.

Ana parçaların yerlerine konulup tespit edilmesinden sonra sıra boruların çekilmesine gelecektir. Ancak, boruları çekmeye başlamadan önce, montör borularıne şekilde tertipleyiciğini bilmeli ve değişik tertip şekillerinden birisi seçilmelidir.